De kunstwerken die je niet mag missen
Twee werken van een barok meester
Het koor wordt aan de zijkanten versierd door twee monumentale doeken geschilderd door Gérard Seghers (1591-1651), een Antwerpse schilder die thuis hoort in het kielzog van P.P. Rubens maar die meer in de stijl van Carravagio werkte , en speelde met het clair obscur. Op deze werken beeldt hij de Aanbidding van de Herders uit en de Droom van Sint-Jozef, wanneer deze laatste verwittigd wordt door een engel dat hij moet vluchten naar Egypte. Hoewel ze perfect passen in het barokkader van het koor, komen deze werken uit de Sint-Jozefkapel van het klooster van de Falcontinnen (Mariendal) te Antwerpen dat verdwenen is in 1784. Ze werden geschonken aan de collegiale op 23 mei 1788 door Kardinaal de Franckenberg, aartsbisschop van Mechelen.
Een ontroerende Graflegging
Deze Graflegging (1440-1460) vormt in het kader van deze voorstellingswijze die een groot succes kende op het einde van de middeleeuwen een waar hoogtepunt. Het is niet alleen een van de oudste en best bewaarde in België, het is ook qua dramatische expressie en beeldende uitwerking een van de best geslaagde.
Dit iconografisch thema van het “Heilig Graf” getuigt van een sterke betrokkenheid met de cultus van de Passie die zich ontwikkelde in de loop van een eeuw waarin de rampen welig tierden; de 100-jarige oorlog, hongersnood, pestepidemieën, volksopstanden..
In een context van rouw en miserie stelt de christelijke godsdienst, door middel van de kunst, een gedachtengang voor om de christelijke hoop terug te vinden in de ontreddering van de dood: het offer van Christus herinnert ons aan het aanvaarden van het lijden, de overwinning op de dood, de Wederopstanding die ons allemaal wacht...
In een gotische grafnis, speciaal ontworpen voor dit doel, evoceren acht personages in een oogwenk, heel natuurlijk, dit bijbels verhaal van de graflegging van Christus na de Kruisafneming. Nicodemus (personage voorovergebogen) en Jozef van Arimathea(naast het hoofd van Christus) leggen het lichaam van Christus in een graf terwijl de nabestaanden wenen en zich terugtrekken op het tweede plan, rond de afgestorvene, volgens een compositie die overeenstemt met het iconografisch schema van de monumentale grafleggingen. De Heilige Maria en de Heilige Johannes die haar ondersteunt nemen een centrale plaats in, omringt door de Heilige vrouwen: Maria Cleophas en Maria Salome met Maria Magdalena, een beetje geïsoleerd, aan de voeten van Jezus.
De gebeeldhouwde scène vormt een geheel met het geschilderd landschap op de achterzijde van de nis dat de heuvel van Golgotha voorstelt. Dit is spijtig genoeg erg beschadigd. Een fragment dat een van de moordenaar voorstelt is nog te bezichtigen, naast een groot centraal kruis, duidelijk leeg omdat eh lichaam van Christus is afgenomen en in het graf zal worden gelegd in de voorgrond.
Stijl :
De graflegging van Soignies wordt regelmatig in verband gebracht met de kunst van de schilder Rogier van der Weyden. De compositie van de personages in verschillende groepen, het zoeken naar een dramatisch effect door de intense uitdrukkingen en de houdingen die variëren tussen bewogenheid en actie, de aandacht voor de drapering van de gewaden.... Een voor een elementen die verwijzen naar de taal die de meester van der Wedyen ook gebruikt.
Het is voor deze redenen dat de Graflegging van Soignies ook werd gevraagd om deel uit te maken van de grote tentoonstelling Rogier van der Weyden, de passie van de meester, een tentoonstelling samengesteld in 2009 door Museum M in Leuven. Voor de eerste en zonder twijfel, ook de enige keer, hebben de sculpturen uit de collegiale hun plaats verlaten om zo ook een conservatie - restauratie te ondergaan in de ateliers van het KIK, voorafgaand aan de tentoonstelling.
Techniek :
De beeldengroep van Zinnik is uitgevoerd in steen van Avesnes-le-Sec, een witte kalksteen die gedolven wordt in het noorden van Frankrijk en die dikwijls gebruikt wordt voor monumentale sculpturen. Enkel Christus en de personages aan de uiteinden worden volledig uitgewerkt, de anderen worden slechts tot de knieën voorgesteld. Zoals vroeger gebruikelijk werden de delen die niet zichtbaar waren voor het oog niet verder uitgewerkt of geschilderd. Sporen van polychromie, onderzocht door het Instituut van het Kunstpatrimonium, wijzen erop dat het werk geschilderd was in levendige kleuren - blauw, rood,...- waardoor het nog een grotere expressieve kracht kreeg. De polychromie is daarentegen ook gedeeltelijk bewaard op de met bloemen versierde kader van de nis.
